تندر
ساندرو
مگان
دلایلی که باعث خرابی دیسک و صفحه کلاج می شوند
۱. درست عوض‌نکردن دنده
در هر بار تعویض دنده باید کلاچ را تا انتها فشار بدهید. اگر این کار را نکنید به صفحه کلاچ آسیب می‌رسد.
عوض‌کردن نامناسب دنده از آن مواردی است که اگر حواستان را جمع کنید، زمان تعویض صفحه کلاچ را به تعویق خواهید انداخت.
بعد از تعویض دنده هم باید پا را از روی کلاچ بردارید. اگر چنین کنترلی در تعویض دنده ندارید،
باید به خاطر سلامت صفحه کلاچ هم که شده، روی این مهارت رانندگی‌تان بیشتر کار کنید.
۲. انتخاب دنده غلط
اگر در سربالایی‌ها مشغول به رانندگی هستید، باید حواستان به استفاده از دنده مناسب باشد.
دنده یک و دو برای چنین شرایطی مناسب است. در غیر این صورت، به خودرو فشار زیادی می‌آید
و یکی از نتایج نامطلوب ماجرا هم چیزی نیست جز تخریب صفحه کلاچ.
۳.رانندگی در ترافیک سنگین
ترافیک است و مجبورید که برای کنترل خودرو کلاچ را زیاد نگه دارید. حتی اگر حرفه‌ای باشید هم در ترافیک‌های شهری سنگین مجبور می‌شوید
که پا را زیاد روی کلاچ نگه دارید تا تصادفی پیش نیاید. این چیزی نیست که صفحه کلاچ به‌سادگی با آن کنار بیاید.
پس ترافیک هم عامل دیگری برای به جلوانداختن زمان تعویض صفحه کلاچ است.
۴. شتاب زیاد در حرکت
نباید از خودرویی که شتاب و سرعت زیادی را در رانندگی از سر می‌گذراند، انتظار داشتن صفحه کلاچی سالم و
بدون مشکل داشته باشد. شتاب زیاد اثرات مخربی روی این قطعه حساس خودرو می‌گذارد.
۵. سوار کردن تعداد زیادی سرنشینان
خودروها مانند آدم‌ها نیستند؛ یعنی نمی‌توانید انتظار داشته باشید که با توسعه مهارت‌های فردی ظرفیت‌شان را افزایش بدهند.
هر خودرو از نظر وزن، آستانه تحملی دارد که باید به آن احترام بگذارید. اگر تعداد زیادی سرنشین به خودرو فشار بیش از حد وارد کنند، زمان تعویض صفحه کلاچ هم زود‌به‌زود از راه خواهد رسید.
نحوه تشخیص زمان تعویض صفحه کلاچ
عوامل اثرگذار بر زمان تعویض صفحه کلاچ را مرور کردیم. برخی مانند اسیرشدن در ترافیک و ناگزیربودن به گرفتن کلاچ از کنترل‌تان خارج هستند
اما برخی دیگر مانند سوارنکردن تعداد زیاد سرنشین می‌توانند عمر صفحه کلاچ را بیشتر کنند.
نشانه‌هایی وجود دارد که به شما می‌گوید باید به فکر تعویض این قطعه از خودرو باشید:
-
سفتی پدال کلاچ
زمانی که پدال کلاچ سفت و خشک می‌شود، باید شاخک‌های مربوط به امور فنی خودرو را تیز کنید
چون این نشانه‌ای از فقدان حالت ارتجاعی و فنری پدال است
و تلویحا به شما می‌گوید که باید آستین‌ها را برای عوض‌کردن صفحه کلاچ بالا بزنید.
-
پرش پا و صدای دنده
زمانی که گرد پیری و استهلاک به قامت صفحه کلاچ می‌نشیند، در هر بار رهاکردن پدال آن، پای شما هم در حرکتی سرعتی به عقب پرتاب می‌شود.
یکی دیگر از نشانه‌های نیاز به تعویض صفحه کلاچ، سروصدایی است که دنده‌ها در هنگام عوض‌کردن به‌وجود می‌آورند.
-
عدم ارتباط مناسب بین دور موتور و سرعت
با استهلاک و تخریب صفحه کلاچ، زمانی که خودرو در حرکت است، دور موتور افزایش پیدا می‌کند اما سرعتی در شأن و متناسب
با آن به وجود نمی‌آید. یعنی نسبت افزایش سرعت در مقایسه با دور موتور پایین‌تر است.
این هم نشانه‌ای دیگر از نیاز به تعویض صفحه کلاچ به شمار می‌رود.
-
سخت‌شدن تعویض دنده
در دنیای رانندگی می‌گویند: «دنده درست جا نمیره». جا نرفتن درست دنده یا
سخت‌شدن تعویض دنده هم از نشانه‌های آن است که صفحه کلاچ نفس‌های آخرش را می‌کشد.
-
لرزش خودرو در شروع حرکت
زمانی که خودرو شروع به حرکت می‌کند، در همان آغاز کار -یعنی وقتی که آن را در دنده یک می‌گذارید- و با رهانمودن کلاچ،
اتاق خودرو به لرزش درمی‌آید. این هم یعنی صفحه کلاچتان مستهلک و خراب شده است.
-
خاموش‌نشدن خودرو
یکی دیگر از علائمی که احتمال تمام‌شدن صفحه کلاچ را گزارش می‌کند، خاموش‌نشدن خودرو در زمانی است که آن را در دنده دو قرار می‌دهید
و به‌حال خود رها می‌کنید. خاموش‌نشدن خودرو و حرکت‌کردن آن به معنای تمام‌شدن صفحه کلاچ است.
در صورت خاموش‌شدن خودرو یعنی هنوز زمان تعویض فرا نرسیده است. این می‌تواند یک نشانه یا شاید هم آزمون برای بررسی وضعیت صفحه کلاچ خودرو باشد.
چند نکته کاربردی
- کلاچ و ترمز گرفتن مداوم در مسیرهای شهری باعث می‌شود که نیاز به تعویض صفحه کلاچ خودروها بالا و بالاتر برود. شاید برای خودروی رانندگان جاده‌های بیرون از شهر، عمر این قطعه بیشتر باشد. چون درگیر ترافیک نیستند و نیاز نیست که مدام به سیستم کلاچ فشار وارد کنند. اما رانندگانی که در شهرهای شلوغ و پرترافیک تردد می‌کنند، مدام نیاز به بررسی وضعیت صفحه کلاچ و احتمالا تعویضش دارند. هر چند که قانون خاصی وجود ندارد و نیاز به تعویض صفحه کلاچ به عوامل متعددی وابسته است، اما به‌طور متوسط، ماشین‌های معمولی ایرانی در حوالی ۴۵ هزار کیلومتر نیاز به تعویض صفحه کلاچ پیدا می‌کنند.
- یادتان باشد که تعویض صفحه کلاچ کاری بسیار تخصصی است و نباید آن را به مکانیکی واگذار کنید که تجربه کاری زیادی ندارد یا در این امر خبره نیست. دیسک و صفحه قطعه حساسی است و در زمان تعویض آن باید نکاتی مانند استفاده از کاسه نمد، تنظیم درست سیم کلاچ و روغن‌کاری بلبرینگ رعایت شوند. معمولا همزمان با تعویض صفحه کلاچ، نیاز به تعویض روغن گیربکس هم پیش می‌آید. پس این نکته را هم به‌خاطر بسپارید.
- . زمانی که نیاز به تعویض کلاچ پیش می‌آید، این کار را اصولی انجام بدهید و به امید کاهش هزینه‌ها به سراغ ترفندهایی مانند عوض‌کردن لنت‌‌های روی دیسک نروید. مکانیک‌های حرفه‌ای به شما پیشنهاد می‌کنند که با سرآمدن عمر صفحه کلاچ اقدام به تعویض آن کنید، چراکه اقداماتی مانند تعویض لنت روی دیسک راه‌کاری موقتی است که نهایتا هم مشکلتان را حل نخواهد کرد و هزینه‌ای اضافی برایتان به بار می‌آورد. پس بهتر است از همان ابتدا کار اصولی را انجام بدهید و تصمیم درستی بگیرید تا هزینه خودروی خود را بیهوده با روش‌های اشتباه زیاد و زیادتر نکنید.
تمام‌شدن دیسک کلاچ
دور از دیدرس بودن مجموعه کلاچ موجب می‌شود که به‌سادگی متوجه تمام‌شدن آن نشده
و به‌موقع برای تعویض آن اقدام نکنید.
جنس دیسک کلاچ‌ها معمولی شبیه به لنت ترمز است. با تمام شدن لنت کلاچ که وظیفه ایجاد اصطکاک با صفحه را برعهده دارد،
انتقال نیرو ضعیف شده و دیسک بر صفحه ساییده می‌شود. تنبل‌شدن خودرو، افت شدید
توان شتاب‌گیری، ضعف در کشش در سربالایی‌ها و ایجاد سر و صدا از مهم‌ترین علائم تمام‌شدن دیسک کلاچ است.
از آنجایی که تعویض دیسک مستلزم باز‌کردن کامل جعبه دنده است، زمانی که به هردلیلی مجموعه جعبه دنده را باز می‌کنند،
به منظور کاهش هزینه‌های بعدی دیسک را نیز با نمونه‌‌های کاملا نو تعویض می‌کنند.
ادامه حرکت با دیسک تمام‌شده موجب خط افتادن و آسیب دیدن صفحه نیز می‌شود
که وابسته به میزان و شدت آسیب‌دیدگی مالک را مجبور به تعویض آن نیز می‌کند. از آن گذشته تمام شدن دیسک موجب جا‌رفتن بد دنده‌ها می‌شود
که با صدای قیژ سنگینی همراه است. بی‌توجهی نسبت به این موضوع می‌تواند خوردگی
و یا به اصطلاح کچل‌شدن برنجی‌های جعبه دنده را به همراه داشته باشد که تعمیر مجدد آن هزینه‌بردار است.
داغ‌شدن دیسک و صفحه
عملکرد کلاچ خودروها از نوع اصطکاکی است. اصطکاک نیز با خود حرارت بسیار زیاد به همراه دارد.
با افزایش شدید اصطکاک میان دیسک و صفحه در دراز‌مدت نه‌تنها میزان مصرف صفحه کلاچ افزایش چشمگیری پیدا می‌کند
بلکه داغ‌شدن دیسک و صفحه موجب کاهش شدید اما موقت اصطکاک میان دیسک و صفحه شده و انتقال نیرو را با مشکل مواجه می‌سازد؛
حتی تا جایی که خودرو دیگر کشش کافی برای عبور از یک شیب با زاویه زیاد را ندارد.
این معضل خود را در نیم‌کلاچ کردن‌های طولانی و پیاپی در ترافیک‌های سنگین و در سربالایی‌ها به وضوح نشان می‌دهد
و تنها راه حل آن پارک کردن و عدم استفاده از خودرو برای دقایقی است تا دیسک و صفحه رفته رفته خنک شده و حرارت خود را به محیط پس دهند.
در ابرخودروهای قدرتمندی چون فراری، کوروت، لامبورگینی و … این مشکل با استفاده از صفحه کلاچ‌های دوبل و
یا صفحه کلاچ جنس سرامیک و فیبر کربن برطرف شده است چرا که هرچه داغ‌تر شوند اصطکاک بیشتری از خود به نمایش می‌گذارند.
تاب برداشتن صفحه کلاچ
سرد شدن ناگهانی صفحه کلاچی که داغ بوده است، موجب ترک و یا تاب برداشتن صفحه می‌شود.
این مشکل در خودروهای شاسی بلندی که مناسب آفرود هستند،
بسیار رایج است چراکه ممکن است پس از عبور از یک سربالایی تند و پرفشار خودرو بلافاصله وارد گودال آب شود.
نفوذ ناگهانی آب (هر چند اندک) به گلدانی و پاشیدن آن بر صفحه موجب خنک شدن ناهمگون و ناگهانی آن و در نتیجه آن ترک و تاب برداشتن صفحه می‌شود.
اگرچه این تاب و ترک به سادگی با چشم قابل تشخیص نیست اما به دلیل برهم خوردن موازات دیسک
با صفحه به دلیل تاب برداشتن و یا از دست رفتن سطح صاف و همگون صفحه به دلیل ترک برداشتن صفحه هنگام نیم‌کلاچ کردن
موجب پریدن و یا سرخوردن دیسک از روی صفحه می‌شود که ضربه‌های شدیدی بر مجموعه کلاچ و در نهایت کل اتاق خودرو وارد می‌کند
و خودرو به اصطلاح جفتک می‌اندازد. این مشکل با رها شدن کامل پدال کلاچ و تماس کامل دیسک و صفحه موقتا برطرف می شود.
برهم‌خوردن تنظیم کلاچ
سیستم عملکرد دوشاخه کلاچ که مسئول متصل و جدا کردن دیسک به و از صفحه است،
در کل ۳ نوع مختلف دارد؛ ۲ نمونه رایج و قدیمی آن عملکرد سیمی و اهرمی (Linkage – لینکِج) است
و نمونه امروزی‌تر آن عملکرد هیدرولیکی است. در عملکرد نوع اهرمی تعدادی بازوی فلزی نیروی وارد
بر پدال را به دوشاخه کلاچ منتقل کرده و عمل کلاچ‌گیری انجام می‌شود.
در عملکرد نوع سیمی که استفاده از آن در موتورسیکلت‌ها بسیار رایج است،
این کار با کشش یک رشته سیم فولادی درست شبیه به سیم پدال گاز انجام می‌شود.
از معایب این دو سیستم عملکرد کلاچ میتوان به برهم خوردن تنظیم طول میله‌ها
در نوع اهرم‌بندی هنگام عبور از مسیرهای ناهموار (مخصوصا در خودروهای شاسی بلند)
و پاره‌شدن سیم در نوع سیمی در دراز‌مدت اشاره کرد که در هر دو حالت قفل‌شدن کلاچ و خاموش‌شدن خودرو را به همراه دارد.
در این میان عملکرد نوع هیدرولیکی که درست شبیه به سیستم ترمز
دارای ۲ سیلندر روغنی یکی در زیر پا و دیگری در تماس با دوشاخه کلاچ است.
اگرچه این نوع نیز مشکلات منحصر به خود را دارد اما به عنوان برترین نوع عملکرد کلاچ به شمار می‌آید
چراکه نه‌تنها به دلیل هیدرولیک بودن با کمترین فشار عمل می‌کند بلکه در زمان پیچ و تاب خوردن
شاسی خودرو در عبور از مسیرهای ناهموار دچار برهم‌خوردن تنظیم و قفل‌شدن کلاچ نمی‌شود.
استفاده بی مورد از کلاچ
این اشتباه از جمله اشتباهاتی است که مردم اغلب ندانسته و غیر عمد آن را انجام می‌دهند؛
حتی در بین راننده‌های با تجربه نیز امری رایج است که اغلب در ترافیک‌ها رخ می‌دهد. چیزی که باید بدانید این است
که وقتی پدال کلاچ کاملا بالا نیامده به معنی استفاده از کلاچ است و باعث استهلاک آن می‌شود.
بنابراین بعد از تعویض دنده پای خود را کاملا از روی کلاچ بردارید.
هر چه زمان تعویض دنده و فشردن و رها کردن پدال کلاچ کمتر باشد، عمر کلاچ شما بیشتر خواهد بود.
درست تعویض نکردن دنده
تعویض دنده قبل از کامل فشردن پدال کلاچ و یا برداشتن پا از روی پدال کلاچ پیش از این که دنده به صورت کامل جا برود،
باعث آسیب دیدن کلاچ می‌شود. تعویض دنده بدون فشردن کلاچ نیز به طور واضح از بدترین روش‌هاست.
این کار باعث آسیب‌های شدیدی به کلاچ می‌شود اما این موضوع به کلی مسئله دیگری است.
نکته:
اگر شما این گونه اشتباهات را انجام می‌دهید، ما با کمال احترام امیدواریم شما برای هزینه‌های تعویض کلاچ دارای یک اسپانسر ثروتمند باشید.
کامل نکردن تعویض دنده قبل از برداشتن پا از روی پدال کلاچ باعث مشکلات زیر می‌شود:
گرفتگی دیسک صفحه، خرابی و فرسودگی زود هنگام کلاچ و همچنین کج شدگی دیسک.
از سوی دیگر چنین کاری باعث بی‌ثباتی و گرمای بیش از حد می‌شود. به مرور زمان گرفتن
کلاچ و دیسک صفحه سخت‌تر و سخت‌تر خواهد شد که این امر موجب شروع فرسودگی و کج شدن آن می‌شود.
متوقف کردن خودرو در سربالایی با استفاده از کلاچ
عقب حرکت کردن خودرو در سربالایی به نوعی خطرناک و همچنین ترسناک است. شما ممکن است
در این مورد با فشاری اندک روی پدال عمل ترمز کردن را کامل انجام ندهید.
این عمل در واقع بدون فشردن پدال ترمز اتفاق می‌افتد که متاسفانه باعث رسیدن آسیب‌های شدید به کلاچ می‌شود.
راه حل خرابی کلاچ
از حرکت به عقب خودرو در سربالایی‌ها توسط ترمز دستی جلوگیری کنید. این کار کاملا مانع از حرکت نمی‌شود
اما برای جلوگیری از رها شدن خودرو و حرکت آن به عقب کافی است. اگر واقعا در رانندگی حرفه‌ای هستید،
می‌توانید با پاشنه پای راست خود ترمز پدالی را نیز فشار بدهید و در حالی که می‌خواهید روی پدال گاز فشار بدهید پای خود را بردارید.
اما این کار یک امر پیچیده و حرفه‌ای است و برای انجام آن نیازمند تمرین هستید. تا زمانی که برای این مورد آماده می‌شوید،
می‌توانید از ترمز دستی استفاده کنید. به هنگام حرکت ترمزدستی را آزاد کرده و همزمان کلاچ را رها کنید.
در همین حین گاز بدهید تا به جلو حرکت کنید. نکته مهم این است که هیچ گاه از
کلاچ برای نگه داشتن خودرو در سربالایی استفاده نکنید. این کار باعث سوختن کلاچ می‌شود.
اضافه کردن قدرت به محفظه موتور خودرو
از آن جایی که این موضوع از عوارض ارتقا خودرو است، نمی‌توان آن را مشکل نامید. اگر شما گشتاور ایجاد شده از موتور ماشین را افزایش دهید،
در واقع نرخ فرسودگی کلاچ خود را نیز تغییر داده‌اید. کلاچ‌ها برای بازه خاصی از گشتاور موتور خودرو ساخته شده‌اند.
وقتی شما آن بازه را تغییر می‌دهید اغلب شاهد خرابی و فرسودگی‌های دور از انتظار کلاچ خواهید بود.
صاحبان کامیون‌های دیزلی اکثرا با این مشکل روبه‌رو می‌شوند. دلیل این امر را میتوان این گونه بیان کرد
که خیلی از آنها برای کشش و قدرت بیشتر و همچنین مصرف سوخت بهتر خودرو خود را تقویت می‌کنند.
اگر شما نیز با این مشکل مواجه شده‌اید روی خودور تقویت شده خود از کیت کلاچ تقویت شده استفاده کنید.
از سایر دلایلی که می‌توانند باعث افزایش خرابی کلاچ شوند میتوان به افزایش سایز تایرها، تغییر در نسبت چرخ دنده‌ها،
یا افزایش وزن خودرو و همچنین کشیدن بار بدون تقویت کلاچی که بتواند ظرفیت گشتاور را کنترل کند، اشاره کرد.
آلودگی کلاچ
این موضوع زیاد رواج ندارد، اما آن چنان هم کمیاب نیست. چنین اتفاقی زمانی رخ می‌دهد که نوعی سیال (اغلب روغن) روی دیسک صفحه‌ی کلاچ بریزد.
عایق بندی نامناسب و نشتی اغلب دلیل اصلی این اتفاق عنوان می‌شود.
ولی بسیاری از سیال‌ها می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند، مانند روغن هیدرولیک که سیلندرهای کلاچ را تقویت می‌کند.
گریس نیز در صورت نصب نادرست صفحه کلاچ می تواند باعث آلودگی آن شود.
سوزاندن کلاچ
این اتفاق اغلب زمانی می‌افتد که با خودرو بارهای سنگینی را کشیده یا لاستیک‌های خودرو را در حالت درجا به حرکت وادارید (تیک آف کردن).
همان اندازه که ما علاقه به چرخاندن ماهرانه و زیبای تایرها به صورت درجا داریم؛ این امر باعث حداکثر شدن آسیب‌های وارده به کلاچ می‌شود.
از آنجایی که این کار موجب به آسیب رسیدن به کلاچ می‌شود اصلا تیک‌آف کردن را پیشنهاد نمی‌کنیم.
به هنگام کشیدن اجسام توسط خودرو نیز تعویض دنده مناسب و با دقت امری حیاتی است.
تعویض دنده را به آرامی و نرم انجام دهید تا فرسودگی کلاچ به حداقل برسد.
